Αμόκ κερδοσκοπίας με το φθηνό και άφθονο χρήμα

Όταν βλέπετε το κόστος των ομολόγων της Ισπανίας να πέφτει κάτω από αυτό των ΗΠΑ, τι συμπέρασμα θα βγάζατε; Ότι η Ισπανία ξαφνικά απέκτησε καλύτερη οικονομία από τις ΗΠΑ; Όχι βέβαια. Κάτι άλλο συμβαίνει. Κι αυτό έχει να κάνει με την πολιτική των επιτοκίων της ΕΚΤ.

Αμέσως μετά τις αποφάσεις της ΕΚΤ να μειώσει κι άλλο τα επιτόκια, ακόμη και με αρνητικό πρόσημο, επικράτησε πανικός στην αγορά ομολόγων της ευρωζώνης. Το «πακέτο Ντράγκι» πυροδότησε ράλι συνολικά στην αγορά ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας με την Ισπανία και την Ιρλανδία να δανείζονται πια φθηνότερα από τις ΗΠΑ, ενώ σε νέο χαμηλό ρεκόρ βρέθηκε η απόδοση του πορτογαλικού δεκαετούς. Η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου αναφοράς υποχωρούσε στο 5,54%, σε επίπεδα που είχε να βρεθεί από τις αρχές του 2010, πριν από την ένταξη της χώρας στο Μνημόνιο.

Τι σημαίνουν όλα αυτά;
 Η πολιτική της ΕΚΤ για ακόμη φθηνότερο και πιο άφθονο χρήμα για τις τράπεζες πυροδότησε το ενδιαφέρον για κρατικά ομόλογα.
Το χρήμα σε αποταμιεύσεις που διέθεταν οι μεγάλες τράπεζες της ευρωζώνης κυρίως, δεν διοχετεύτηκε στην πραγματική οικονομία και τις επιχειρήσεις - όπως θεωρούσαν, ή τουλάχιστον έτσι έλεγαν οι επιτελείς της ΕΚΤ - αλλά στην αγορά κρατικών ομολόγων. Κι αυτό ήταν αναμενόμενο για όποιον δεν έχει κρύψει το κεφάλι του μέσα στην καυτή άμμο.

Καμιά μεγάλη τράπεζα δεν πρόκειται να ρισκάρει χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων, όταν μπορεί με μεγαλύτερη ασφάλεια να κερδίσει από τις αγορές ομολόγων και παραγώγων. Άλλωστε υπάρχει ο Ντράγκι που τους εγγυάται να κάνει "οτι κι αν χρειαστεί" για να διασφαλίσει τις αποδόσεις των ενεργητικών τους, όσο πλασματικά κι αν είναι. Έτσι οι μεγάλες τράπεζες αισθάνονται ασφαλείς να αγοράσουν ομόλογα κρατών, που χωρίς την εγγύηση της ΕΚΤ ούτε που θα ακουμπούσαν.

Που οδηγεί αυτή η τακτική; Είναι σίγουρο ότι θα εκτινάξει το δημόσιο χρέος της ευρωζώνης, καθ' ότι οι κυβερνήσεις θα βρουν την μείωση του κόστους δανεισμού ως ένα καλό κίνητρο για έξοδο στις αγορές προκειμένου να καλυφθούν οι τεράστιες ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους και όχι μόνο.

Όσο θα αυξάνει το δημόσιο χρέος και οι μεγάλες τράπεζες θα φορτώνονται με νέα κρατικά ομόλογα, τόσο θα ζητούν εξασφαλίσεις από τις κυβερνήσεις. Το αποτέλεσμα θα είναι να ενταθούν οι πολιτικές οριζόντιων περικοπών, προκειμένου να επιτευχθούν πρωτογενή πλεονάσματα, που σε συνθήκες ύφεσης ισοδυναμούν με καταστροφή. Το ίδιο θα ενταθούν παντού οι πολιτικές φιλελευθεροποίησης των αγορών και ιδιωτικοποιήσεων. Όλα στο σφυρί.

Ταυτόχρονα, οι αποταμιεύσεις και γενικά η καταθετική βάση των τραπεζών θα εξανεμίζεται λόγω των επιτοκίων, ή θα μετατρέπεται σε χρεωστικούς τίτλους από τις ίδιες τις τράπεζες. Τα κόκκινα δάνεια θα αυξάνονται και θα εξαναγκάζουν τις τράπεζες να εκδίδουν ομόλογα με εγγύηση περιουσιακά τους στοιχεία (asset backed securities). Οι εγχώριες τράπεζες το έχουν κάνει ήδη.

Η εκτίναξη αυτής της τιτλοποίησης έχει ήδη προβλεφθεί από την ΕΚΤ, η οποία έχει ήδη ανακοινώσει ότι "προετοιμάζεται" για αγορές τέτοιων τίτλων προκειμένου να ελαφρύνει τα ενεργητικά των μεγάλων "συστημικών" τραπεζών. Το αποτέλεσμα είναι ήδη προδιαγεγραμένο. Η έκρηξη που εγκυμονείται θα είναι τέτοια που το κραχ του 2008, το οποίο πυροδοτήθηκε από αυτή την αγορά τίτλων, θα μοιάζει παιδική χαρά.

Σε τέτοιες συνθήκες όπου οι μεγάλοι καρχαρίες των αγορών, δηλαδή οι μεγάλοι τραπεζικοί κολοσσοί, έχουν πάθει αμόκ με ομόλογα και παράγωγα απορροφόντας όλη την ρευστότητα από την πραγματική οικονομία, τι μπορεί να κάνει ο απλός αποταμιευτής; 

Να εξασφαλίσει ότι οι αποταμιεύσεις του, ή το μικρό του κεφάλαιο διατηρείται υπό την μορφή ρευστού και εκτός τραπεζών. Τουλάχιστον εκτός τραπεζών της ευρωζώνης.

Δημήτρης Καζάκης

Σχόλιο της Ημέρας, 11/6/2014 

Σύννεφα του πολέμου πάνω από την Ευρώπη

Πυκνώνουν τα σύννεφα του πολέμου πάνω από την Ευρώπη

Στη Βαρσοβία φτάνει ο αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, πρώτο σταθμό της επίσκεψής του στην Ευρώπη με αποκορύφωμα τις εκδηλώσεις για την Απόβαση της Νορμανδίας, με άμεσο στόχο την γενίκευση της οικονομικής, πολιτικής και πολεμικής αναμέτρησης με την Ρωσία. Η προετοιμασία της κλιμάκωσης της έντασης με την Ρωσία, βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του Ομπάμα.

Η επίσκεψη ακολουθεί λίγα εικοσιτετράωρα μετά την ενδεχόμενη προσωρινή ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων στην Πολωνία που πρόκειται να εξετάσουν τα μέλη του ΝΑΤΟ, όπως ανακοίνωσε το Βερολίνο, με φόντο την ουκρανική κρίση και την στάση της Ρωσίας. Όπως ανέφερε το γερμανικό υπουργείο Άμυνας, το ζήτημα θα τεθεί επί τάπητος στη συνάντηση της Τρίτης στις Βρυξέλλες. H συζήτηση θα περιστραφεί, όπως αναφέρει το Reuters, σε ενίσχυση της πολυεθνικής δύναμης στο Στσέτσιν.

Παρόντες στη Βαρσοβία θα είναι επίσης οι πρόεδροι της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, της Γερμανίας Γιοακίμ Γκάουκ και πολλοί πολιτικοί ηγέτες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης. Ο Μπαράκ Ομπάμα θα συναντήσει στην Πολωνία τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο, με τον οποίο είναι πιθανόν να συζητήσουν την παροχή αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο.

Με άλλα λόγια μιλάμε για κλιμάκωση και επέκταση του πολέμου με την Ρωσία.

Μπορείτε να θυμηθείτε πότε τελευταία φορά είχαμε στην κεντρική Ευρώπη διεξαγωγή θερμού πολέμου; Ποτέ μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα, βλέπουμε να διαλύεται κυριολεκτικά μια χώρα όπως η Ουκρανία εν μέσω ενός ολοκληρωτικού πολέμου στην καρδιά της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Και το χειρότερο. Ο πόλεμος αυτός δεν είναι εμφύλιος. Πρόκειται για έναν τυπικό περιφερειακό πόλεμο ανάμεσα σε υπερδυνάμεις, από εκείνους που τις περασμένες δεκαετίες βλέπαμε να ξεσπούν και να ισοπεδώνουν ολόκληρες ηπείρους στην Ασία, την Αφρική, την Λατινική Αμερική.

Να λοιπόν ένα εντελώς καινούργιο δεδομένο. Μια περιφερειακή σύγκρουση στην καρδιά της Ευρώπης για πρώτη φορά μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Χάρις πρωτίστως στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Μια σύγκρουση που παίρνει χαρακτήρα ολοκληρωτικού πολέμου σαν αυτόν που έζησε η ίδια η Ουκρανία κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εισβολής στην ΕΣΣΔ από τον Ιούνιο του 1941.

Έτσι ένας μισθοφορικός στρατός "εθνοφυλακής" που οργάνωσε μέσα σε δυο μήνες η κυβέρνηση των νεοναζί του Κιέβου με την συνδρομή ιδιωτικών εταιρειών μισθοφόρων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, έχει ξεκινήσει την μαζική σφαγή του πληθυσμού των "αλλοεθνών" της Ουκρανίας. Τελευταίο επισόδειο η αεροπορική επιδρομή στην πόλη Λουχάνσκ, όπου πολεμικά αεροσκάφη χτύπησαν με βόμβες διασποράς τον πληθυσμό της πόλης.

Η κατάσταση είναι άκρως εκρηκτική και επικίνδυνη. Τόσο που έκανε ακόμη και παλαίμαχους πολιτικούς της έντασης από την εποχή του ψυχρού πολέμου να χτυπήσουν το καμπανάκι του κινδύνου. Ένας από τους πρώτους ήταν ο Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος σε άρθρο του στην Washington Post (6/5/2014) προηδοποιούσε την εξουσία των ΗΠΑ να μην προχωρήσει σε αναμέτρηση στην Ουκρανία: "Στη ζωή μου, έχω δει τέσσερις πολέμους να ξεκινούν με μεγάλο ενθουσιασμό και στήριξη της κοινής γνώμης, τους οποίους τον έναν δεν ξέραμε πώς να τον τελειώσουμε και από τους τρεις αποσυρθήκαμε μονομερώς. Η σημασία της πολιτικής είναι πώς τελειώνει, όχι το πώς αρχίζει."

Με την σειρά του ένας άλλος παλαίμαχος πολιτικός της έντασης επί ψυχρού πολέμου, ο Χέλμουτ Σμιτ, δήλωσε σε συνέντευξή του στην Bild (16/5/2014): "Δεν θέλω να ενθαρρύνω ένα τρίτο παγκόσμιο πόλεμο και κυρίως δεν ζητώ περισσότερα χρήματα για όπλα του ΝΑΤΟ, αλλά ο κίνδυνος ότι η κατάσταση εντείνεται, όπως το 1914, αυξάνεται μέρα με τη μέρα."

Η ανησυχία τους είναι δικαιολογημένη. Ο Ομπάμα στις 28/5/2014 μιλώντας στην τελετή αποφοίτησης του Ουέστ Πόιντ ξεκαθάρισε ως εξής το δόγμα των ΗΠΑ: "Ιδού η κατακλείδα μου: Η Αμερική πρέπει πάντα να ηγείται στην παγκόσμια σκηνή. Αν δεν το κάνουμε εμείς, κανείς άλλος δεν θα το κάνει. Ο στρατός που έχετε ενταχθεί είναι και θα είναι πάντα η ραχοκοκαλιά αυτής της ηγεσίας... Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δύναμη, μονομερώς, εάν είναι απαραίτητο, όταν το απαιτούν τα θεμελιώδη συμφέροντά μας - όταν οι άνθρωποι μας απειλούνται, όταν τα προς το ζην μας βρίσκονται σε κίνδυνο, όταν η ασφάλεια των συμμάχων μας είναι σε κίνδυνο. Υπό αυτές τις συνθήκες, πρέπει απασχολήσουν σκληρά ερωτήματα σχετικά με το αν οι πράξεις μας είναι αναλογικές, αποτελεσματικές και δίκαιες. Η διεθνής γνώμη έχει σημασία, αλλά η Αμερική δεν πρέπει ποτέ να ζητήσει άδεια για να προστατεύσει τους ανθρώπους μας, την πατρίδα μας, ή τον τρόπο ζωής μας."

Ούτε στις παλιές αυτοκρατορίες δεν θα βρει κανείς μια τόσο ξεκάθαρη διατύπωση του δόγματος ενός παγκόσμιου καισαρισμού. Ο πόλεμος πλέον για την ηγεσία των ΗΠΑ είναι ένα νόμιμο μονομερές εργαλείο άσκησης παγκόσμιας ηγεμονίας. Φυσικά της δικής της παγκόσμιας ηγεμονίας που δεν ανέχεται πλέον κανένα έστω οιονεί ανταγωνιστή. Κι επομένως θα δούμε τον πόλεμο να κλιμακώνεται σαν προληπτικό χτύπημα εναντίον οποιουδήποτε η οικονομία των ΗΠΑ δεν μπορεί να γονατίσει. Καλώς ήλθατε στην κόλαση ενός νέου μεσοπολέμου.

Σχόλιο της Ημέρας, 3/6/2014, dimitriskazakis.blogspot.com